Jaka jest pierwsza nasza myśl, kiedy wchodzimy do muzeum
prywatnego ? Wydaje nam się, że znaleźliśmy się w składowisku lub na strychu.
Niektórzy zwiedzający, niektóre muzea prywatne określają wręcz jako „rupieciarnie”,
„graciarnie”. Ale przecież tak nie jest wszędzie. W przypadku muzeów
prywatnych ta generalizacja nie działa. Bo są także muzea zorganizowane wg
określonej koncepcji, które mają przemyślane ekspozycje (i tu mamy doskonałe
przykłady – Muzeum Chleba pana Mariana Pozorka, czy Muzeum Diabła Polskiego
pana Wiktoryna Grąbczewskiego, który zorganizował ekspozycję regionalnie
odnosząc się do podziału Oskara Kolberga).
Może u niektórych pojawi się z kolei skojarzenie z „
gabinetem osobliwości”. Jak pisze Adam
Mazur w komentarzu do wystawy Nicolasa Grospierre’a („Kunstkamera”, CSW 2009)
„Gabinety sztuki, gabinety kolekcjonerów nie tyle odeszły w przeszłość, co
uległy znaczącej modyfikacji (...) Zmarginalizowane przez służące oświeceniu
społeczeństwa nowoczesne instytucje (jak np. muzeum), intrygują swoim
autorskim, wręcz amatorskim charakterem, pozorną przypadkowością. Wg Mazura
Kunstkamera (...) to nie tyle instytucja
pożytku publicznego, co raczej otchłanna przestrzeń zbioru doświadczeń,
kolekcji rzeczy, wspomnień, obrazów, prawdziwe –
mise-en-abyme.”, (jako autotematyczna opowieść niej samej).
Te
słowa odnoszące się do instalacji Grospierre’a
Kunstkamera, bardzo trafnie wg mnie oddają ducha muzeów prywatnych.
Muzeum prywatne, zarówno to wpisane do rejestru, jak i nie, jest gruntem autonomicznym
ze swoim własnym czasem, rytmem, doświadczeniem, po prostu własnym życiem, w którym
odzwierciedla się życie jego właściciela. Dariusz Czaja we wstępie do „Rzeczy” z
fotografiami Andrzeja Kramarza
pisze „(...) Przypadek
pozwala się spotkać wszystkiemu ze wszystkim. Nie ma takich dwóch obiektów
pochodzących z całkiem odległych rzeczywistości, których by nie można (...)
położyć obok siebie.” (...) Trochę to może „archipelag rzeczy osobliwych”
Nie wdając się tutaj w
głębokie rozważania – historia prezentowana w muzeum prywatnym jest jego
własną, objawianą na swój sposób historią.
Co jeszcze możemy poczuć trafiając do muzeum prywatnego ? Mamy tu wykładnię
horror vacui, jesteśmy w otchłani
zalewających nas przedmiotów, sami nie ogarniemy tej przestrzeni. Potrzebny
jest człowiek – dysponent zbioru, autor kolekcji i zarazem ekspozycji, który
nam „zgotował” tę ucztę. Jak mówi Kuśmirowski
to. „Obecność człowieka
powoduje, że wszystko, co sztuczne i wykreowane zaczyna być autentykiem”. To
człowiek – kolekcjoner wraz ze swoją kolekcją tworzy tę przestrzeń, bez niego
ekspozycja jest niema (i nie chodzi tu o brak, bądź obecność podpisów do
eksponatów, które nawiasem mówiąc - w części muzeów są, w innych ich brak).
Tworzą jakby jeden organizm, specyficzny byt. Tylko w obecności kolekcjonera
jesteśmy w stanie PRAWDZIWIE odczytać dane muzeum prywatne (i tak też zawsze
właściciele oprowadzają po swoich muzeach, właściwie indywidualne zwiedzanie
nie występuje, czasami w tej roli pojawiają się żony). Właściciel czuje i wie,
że muzealna opowieść jest JEGO opowieścią, że zgromadzone w kolekcji rzeczy
przemawiają przez niego, on jest jakby ich głosem. I tylko on, właściciel, dysponując
swoim wyjątkowym zbiorem, układa z niego swój „gabinet” wyłącznie wg własnego
niepowtarzalnego „przepisu”. Przepisów jest tyle, ilu kolekcjonerów/właścicieli
muzeów prywatnych. A oblicze każdego wypełnionego osobliwościami „gabinetu
kolekcjonera” jest INNE, nic nie powtarza, nie stanowi kalki, nawet jeśli
próbuje naśladować. Zabiera nas do swojego świata, świata w którym panuje: zdziwienie
i zachwyt, gdzie nie sposób odrzucić emocje... Jeśli się temu poddamy ten świat
(rzecz jasna wraz z nieodłącznym właścicielem) nas uwiedzie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz